Na de levensduur: zo kunnen Troldtekt akoestische panelen deel uitmaken van een nieuwe kringloop

Troldtekt werkt met een retoursysteem dat de akoestische panelen een of meer extra levenscycli kan geven. In Denemarken is er regelgeving voor cementgebonden houtvezelplaatresten uit zowel de eigen productie van Troldtekt als van bouwlocaties van klanten. De ambitie is ook om panelen uit sloop te hergebruiken, te recyclen en te upcyclen.

10.06.2024



Zowel de lengte als het aantal levenscycli spelen een sleutelrol in de circulaire economie van de bouwwereld. In grote lijnen gaat het om:

1. het verlengen van de levensduur van materialen

2. en ze vervolgens een nuttige functie geven in een nieuwe kringloop.

Om dit mogelijk te maken, moeten de materialen sterk en duurzaam zijn, zodat ze hun functie jarenlang kunnen vervullen. Het is veel duurzamer om een plafond 70 of 80 jaar te behouden – en het eventueel tussentijds naar een nieuw gebouw te verhuizen – dan om al na 20 jaar over te stappen op een nieuw plafond.

Voorwaarde voor de circulaire economie is dat het materiaal gezond is, dus zonder schadelijke chemicaliën. Het circuleren van schadelijke chemicaliën is een slechte oplossing voor mens en milieu en verkleint de kans op recycling.

In het geval van Troldtekt is de levensduur volgens milieuproductverklaringen (EPD's) berekend op ten minste 50 jaar, bepaald op basis van een Duitse database met categorieën van bouwmaterialen. Omdat bouwcertificeringen zoals bijvoorbeeld DGNB uitgaan van een levensduur van 50 jaar, zijn de berekeningen met Troldtekt ook gebaseerd op deze periode.

In de praktijk blijkt echter eerder een levensduur van minstens 70 jaar. De materiaalgezondheid van de akoestische panelen is gecertificeerd op goudniveau volgens de productstandaard Cradle to Cradle Certified®.

De visie achter Cradle to Cradle is een wereld zonder afval. Daarom heeft Troldtekt A/S grote ambities op het gebied van hergebruik en recycling en werkt het met verschillende circulaire modellen en scenario's voor verschillende afvalonderdelen:

Zowel buiten als binnen in het TRÆ-gebouw is een grote hoeveelheid gerecycled materiaal gebruikt.

Preventie en hergebruik

Tina Snedker Kristensen, hoofd duurzaamheid en communicatie bij Troldtekt, is sinds 2011 intensief betrokken bij de strategische aanpak van Troldtekt voor het Cradle to Cradle-concept. Ze verwijst naar de EU’s Waste Directive van 2008 als ze het over de ambities van Troldtekt heeft:

– "Voor ons gaat het erom zo hoog mogelijk in de hiërarchie te komen. Afval voorkomen is de beste oplossing. Gelukkig zien we dat steeds meer bouwondernemers en adviseurs het Troldtekt-plafond behouden wanneer ze hun gebouwen transformeren voor nieuwe doeleinden. Daarnaast willen we de markt helpen door ervoor te zorgen dat de volledig functionele akoestische panelen in een ander gebouw worden hergebruikt. Dit doen we onder meer in samenwerking met ondernemers, bouwers en adviseurs, zodat we de gebruikte panelen zo efficiënt mogelijk kunnen hergebruiken. We willen voorkomen dat de panelen het risico lopen om het eind van hun bruikbare levensduur te bereiken – en ervoor zorgen dat ze een tweede leven krijgen", zegt Tina Snedker Kristensen.

Dat is bijvoorbeeld het geval in het TRÆ-gebouw in Aarhus, waar u hier meer over kunt lezen.

Ze voegt eraan toe dat Troldtekt veel belang hecht aan het bieden van ondersteuning en begeleiding bij zowel reparatie als het schilderen van de Troldtekt-plafonds en dat er al proefprojecten zijn uitgevoerd met zowel hergebruik als recycling van Troldtekt-panelen.

Afgedankte panelen en snijresten worden vermalen bij North Trade House en krijgen een nieuwe functie in de biologische kringloop.

Resten en afval krijgen nieuwe waarde

De volgende stap na preventie en hergebruik is recycling. Hier heeft Troldtekt al retouropties opgezet voor cementgebonden houtvezelplaatresten die nooit in de bouw terechtkomen.

Meestal gaat het om productieafval in de vorm van afgekeurde panelen en afgesneden stukken houtvezelplaat van de zijkant van de panelen. Een lokale partner nabij de fabriek – North Trade House A/S – ontvangt defecte panelen en snijafval, dat een nieuwe functie krijgt in de biologische kringloop.

In de praktijk vermaalt North Trade House de panelen, die worden hergebruikt als bijvoorbeeld strooisel voor huisdieren, ondergrond voor ruiterpaden, onkruidwerende bodembedekking in bosbouw en boomgaarden en voor het stabiliseren van vochtige wegen.

Fijn afval uit de productiehal van Troldtekt wordt meegenomen door cementleverancier Aalborg Portland, zodat het kan worden gebruikt in de cementproductie. Het houtgehalte van deze fijne stofdeeltjes van Troldtekt draagt bij aan het verbrandingsproces en vervangt fossiele brandstoffen (energie), terwijl het cementgehalte een grondstof (filler) wordt voor nieuw cement.



Van bouwplaats naar biologische kringloop

Troldtekt heeft een retourregeling voor cementgebonden houtvezelplaat die wordt afgesneden of gesorteerd op bouwplaatsen. Klanten kunnen in deze regeling hun schone snijafval retourneren, dat vervolgens via de Deense partner North Trade House een nieuwe functie krijgt in de biologische kringloop, net zoals het productieafval van de eigen fabriek van Troldtekt.

De volgende stap is het sluiten van vergelijkbare samenwerkingsovereenkomsten met onze andere primaire markten in Duitsland en Zweden, zodat we lokaal afval kunnen recyclen met de hoogst mogelijke waarde", zegt Tina Snedker Kristensen.




De mogelijkheden van upcycling

Wanneer de Troldtekt akoestische panelen na 50-80 jaar hun eerste levenscyclus in een gebouw hebben voltooid, kunnen zowel hergebruik, recycling als upcycling in beeld komen. Darma Louise Duus, Head of Circular Solutions bij Troldtekt, legt uit:

– "Wanneer het na vele decennia niet langer zinvol is om de panelen te behouden of te hergebruiken, willen we er graag op een andere manier gebruik van maken. Dit kan recycling zijn via een aantal van dezelfde regelingen die we hebben voor productie- en bouwafval. Maar we verwachten dat een deel van de panelen nog steeds kan worden geüpcycled tot nieuwe producten via onze eigen productie – en dus ook een tweede leven krijgt.

– We gaan nu onderzoeken hoeveel van de gesloopte panelen goed genoeg zijn voor een tweede leven. Hele panelen die in goede staat verkeren, kunnen we relatief eenvoudig opnieuw op de markt brengen. Bij panelen die tijdens de installatie of later in hun eerste levenscyclus zijn bewerkt, moeten we beoordelen hoe efficiënt en zorgvuldig we ze kunnen upcyclen en verwerken. Ze komen meestal terug in verschillende ongebruikelijke maten, omdat ze zijn aangepast aan de afwerking van een plafond, of op maat zijn gesneden, bijvoorbeeld om aan te sluiten op lichtpunten", zegt Darma Louise Duus en vervolgt:

– We kunnen geen herbestemming vinden die optimaal past bij elk retourpaneel als we omzet en financiële duurzaamheid willen behouden. Dus in plaats van 'one size fits all', moeten we oplossingen ontwerpen op basis van het principe 'sizes that fit most'. Daarnaast werken we met verschillende scenario's om alle kwaliteiten te recyclen en zo afval te voorkomen.

Een lange levensduur is het beste scenario

In de toekomst zullen regelingen zoals het nieuwe materiaalpaspoort het eenvoudiger maken om informatie te krijgen over de verwerking van de akoestische panelen in de gebruiksfase, bijvoorbeeld met verf. Daarom werkt Troldtekt onder andere aan retourovereenkomsten, zodat klanten nu al een papier krijgen waarop staat dat ze de panelen over vele decennia kunnen retourneren, mits aan de voorwaarden in de gebruiksfase is voldaan. Maar met zo'n lange looptijd moeten de overeenkomsten gefaseerd worden opgesteld met een lange termijn in gedachten.

– "Het is echter belangrijk om te benadrukken dat we de lange levensduur van materialen nooit als een probleem mogen zien. Een lange levensduur is meestal het beste scenario in een circulaire economie. Daarom moeten we vooral blij zijn dat Troldtekt een robuust en duurzaam materiaal is dat bestand is tegen slijtage, vocht en meerdere lagen verf, zonder dat dit ten koste gaat van de sterkte of de geluidsabsorberende eigenschappen van de panelen", zegt Tina Snedker Kristensen.

Meer artikelen over renovatie en transformatie

Bekijk meer actuele thema's