Akoestiek experts: Open kantoren kunnen te stil zijn

Er is niet veel lawaai nodig voordat je concentratie in een open kantoorruimte afneemt - en vaak zijn het kletsende collega's die daar schuld aan zijn.

Volgens twee Zweedse akoestiekdeskundigen die wij hebben gesproken, is het creëren van lawaaivrije kantoren echter niet de oplossing.

We hebben zowel goed als slecht nieuws over de akoestiek in kantoortuinen. Eerst het goede nieuws: Architecten zijn erin geslaagd zeer moderne kantoren te ontwerpen met een zeer laag niveau van achtergrondlawaai, die bijvoorbeeld het lawaai van het verkeer buiten houden.

Het slechte nieuws is dat het lage niveau van achtergrondgeluid eigenlijk een probleem is. Tenminste als je het vraagt aan de twee akoestiekdeskundigen Philip Zalya en Timmy Kristofferson van Tyréns Sverige AB.

"Uit onze metingen in kantooromgevingen blijkt dat het niveau van het achtergrondgeluid, bijvoorbeeld door ventilatie of verkeer, meestal 25-28 decibel bedraagt. En dat is erg laag," zegt Philip Zalya, een akoesticus met een MSc in Engineering.
Ter vergelijking: een slaapkamer of een stil bos heeft ongeveer hetzelfde decibelniveau.

Op het eerste gezicht zou je kunnen denken dat een stille kantooromgeving de voorkeur verdient. Maar er is meer aan de hand met een goede akoestiek in een kantooromgeving dan je op het eerste gezicht zou denken, en dat ligt grotendeels aan het menselijk gehoor:

"Het grootste probleem is dat je als kantoormedewerker hoort wat mensen in de buurt zeggen, en dat verstoort je focus en concentratie", zegt Timmy Kristofferson, die ook akoesticus is met een MSc in Engineering bij Tyréns Sverige AB.

Ons gehoor stemt af op een gesprek

Philip Zalya wijst erop dat kantoorakoestiek erg belangrijk is voor werknemers:

"Veel studies hebben aangetoond dat een slechte akoestiek, vooral in kantoortuinen, de gezondheid en productiviteit van mensen kan beïnvloeden. Het is dus heel belangrijk dat we het probleem aanpakken", zegt hij en voegt eraan toe:

"Wat het meest storend is, zijn collega's die praten. Onze hersenen zijn ontworpen om spraak op te pikken en te proberen de informatie te decoderen. Dit gebeurt automatisch en onbewust, en die drang is moeilijk te weerstaan," zegt hij. Dit is ook de reden waarom kantooromgevingen met een zeer laag niveau van achtergrondlawaai in feite een probleem kunnen vormen, omdat zelfs normale gesprekken tussen collega's plotseling nog duidelijker te horen zijn.  

Om dezelfde reden zijn de twee akoestici van mening dat je met het niveau van het achtergrondgeluid moet werken als je optimale werkomstandigheden in kantoren wilt creëren. Maar daar komen we later op terug.

Van nagalmtijd naar stiller praten

Volgens Philip Zalya en Timmy Kristofferson heeft de bouwindustrie zich jarenlang alleen gericht op de nagalmtijd als de sleutel tot het begrijpen en creëren van een goede akoestiek.

"Het is een zeer eendimensionale benadering om alleen te kijken naar de nagalmtijd in kantoorgebouwen. Je kunt gemakkelijk 20 verschillende ruimten hebben met dezelfde nagalmtijd, maar de akoestiek kan in elk daarvan volledig anders zijn. Ook de vorm van de ruimte, de afmetingen, de plaatsing van de medewerkers en waar men mee werkt zijn belangrijke factoren. In sommige kantoren zitten mensen gewoon voor hun scherm in AutoCAD te werken en praten ze de hele dag niet met elkaar," zegt Philip Zalya.

In plaats daarvan raadt hij aan de ISO-norm 3382-2:2008 te gebruiken, die tot doel heeft het spraakniveau in normale ruimtes te verminderen. Er is echter nog een lange weg te gaan voordat de norm in lokale wetgeving wordt opgenomen, maar wellicht wordt hij als aanbeveling opgenomen wanneer de desbetreffende richtlijnen in de toekomst worden herzien.

Van plafond tot wanden en scheidingswanden

Volgens Philip Zalya en Timmy Kristofferson is de slechte akoestiek in veel kantooromgevingen ook te wijten aan het feit dat geen enkele persoon of instantie verantwoordelijk is voor de akoestiek.

"Eén partij is meestal verantwoordelijk voor de bouw van het gebouw en voor alle muren, plafonds en oppervlakken. En dan heb je de gebruikers, dat wil zeggen de bedrijven die het gebouw gaan gebruiken. Zij beslissen over de inrichting, waar de werkplekken komen, waar de werknemers gaan zitten en welk meubilair wordt aangeschaft. Met andere woorden, er is niet één partij die verantwoordelijk is voor de akoestiek," zegt Philip Zalya.

Hij en Timmy Kristofferson raden echter wel aan om te beginnen met de plafonds als het gaat om akoestische regelgeving.

"In de meeste gevallen beginnen we met het plafond en kiezen we een sterk absorberend plafondmateriaal. Als je plafondmateriaal het geluid niet goed absorbeert, win je niets met het plaatsen van scheidingswanden om te proberen het geluid in een kantoor te beheersen, want het geluid zal gewoon weerkaatsen tegen het plafond," zegt Philip Zayla, terwijl Timmy Kristofferson eraan toevoegt:
"Het plafond is zo'n belangrijk oppervlak omdat het vaak het oppervlak is dat zich het dichtst bij de geluidsbron bevindt. Met andere woorden, het is het eerste oppervlak dat door het geluid wordt geraakt wanneer het van de bron komt", zegt hij.

Daarna kunt u denken aan geluidsabsorberende materialen op de muren:
"Een veel gemaakte fout is dat veel mensen veel glazen oppervlakken hebben, bijvoorbeeld rond vergaderzalen.  Als je glasplaten tegenover elkaar plaatst, wordt het geluid ertussen gereflecteerd. Daarom is het een goede plek om geluidsabsorberend materiaal te installeren," zegt Timmy Kristofferson, die er echter aan toevoegt dat, omdat wandabsorbers in de meeste regio’s niet wettelijk verplicht zijn, het meestal geen prioriteit is voor de bouwer.

Tot slot wijzen Timmy Kristofferson en Philip Zalya erop dat het ontwerpen en inrichten van een kantoor dat de juiste cultuur voor een goede akoestiek ondersteunt, een enorme verantwoordelijkheid is:

"Natuurlijk is de werkcultuur van belang, en mensen die niet midden in een open kantooromgeving telefoongesprekken voeren en aannemen. Maar het is ook belangrijk om kleine vergaderruimtes te hebben voor telefoongesprekken of informele vergaderingen," zegt Philip Zalya.

Kantooromgeving doordrenkt met achtergrondgeluid

Omdat lage niveaus van achtergrondgeluid concentratieproblemen bij kantoormedewerkers kunnen verergeren, beginnen steeds meer kantoren in zijn werkgebied (Zweden) te experimenteren met het toevoegen van achtergrondgeluid, legt Philip Zalya uit:

"Het kan het geluid van de ventilatie zijn, maar er kan ook geluid worden toegevoegd via speciale geluidsmaskersystemen. Dat zijn luidsprekers waarmee een zeer neutraal geluid - geen muziek - wordt toegevoegd dat in feite gewoon rustig lawaai is. Meestal ligt het geluid in hetzelfde frequentiebereik als menselijke spraak, zodat het gesprek in het kantoor wordt gemaskeerd," zegt hij.

"Ik ben momenteel betrokken bij een project waarbij achtergrondgeluid wordt toegevoegd en het is geïnstalleerd in verschillende kantoren. Ik ben er geweest en heb metingen verricht, en het ziet er veelbelovend uit. Ze kunnen gewoon het niveau van het achtergrondgeluid regelen," zegt Philip Zalya.