Kinderdagverblijf Bison: een rond gebouw uit hergebruikte materialen
Met de filosofie om zo licht en weinig mogelijk te bouwen, heeft Sweco Architects zich gericht op het creëren van een vorm en constructie met een minimale CO2-voetafdruk. Lees hier welke gedachten ten grondslag liggen aan het cirkelvormige kinderdagverblijf Bison in Gl. Rye, Denemarken.
Volledig rond en gemaakt van hout. Dat is in het kort de beschrijving van het kinderdagverblijf Bison in Gl. Rye, Denemarken, dat elke dag 130 baby's en peuters opvangt.
Aan de wieg van dit speciale bouwwerk staan de architecten en ingenieurs van Sweco die de opdracht hadden om een eigentijds kinderdagverblijf met een minimale CO2-voetafdruk te creëren. Een taak die een iets andere aanpak vereiste. Tina Lind, architect en creatief directeur voor leren en vrije tijd bij Sweco, vertelt:
— Voor duurzaam bouwen en het bouwen van kinderdagverblijven is het cruciaal om een zo efficiënt mogelijk gebouw te hebben met een zeer lage bruto-/nettofactor, waarbij het grootste deel van de vierkante meters naar de kinderen gaat. De ronde vorm lost dit op, omdat de cirkel de meest compacte vorm is die er is en de gangpaden tot een minimum kunnen worden beperkt, legt ze uit en vervolgt:
— In de afgelopen jaren is men beter geworden in het bouwen van houten constructies en daarom was het voor ons vanzelfsprekend om in die richting te kijken, omdat het minder CO2 vereist dan andere alternatieven. We kozen voor de ronde vorm omdat deze zo efficiënt is en heel weinig gevel heeft. Je kunt zeggen dat pragmatisme de droom van een rond gebouw verenigt", zegt Tina Lind.
Bekende materialen in een nieuw kader
Tijdens het proces was duurzaamheid een ontwerpeis op hetzelfde niveau als de pedagogische ideegrondslag. Er zijn voortdurend LCA (Life Cycle Assessments)-screenings van het project uitgevoerd, er is gewerkt aan variatiestudies in verband met de materiaalkeuzes en er is steeds een evenwicht gevonden tussen materialen met een lage CO2-voetafdruk en materialen met lage bedrijfs- en onderhoudskosten.
— Om onze voetafdruk zo laag mogelijk te houden, moeten we alle mogelijkheden onderzoeken. In dit project hebben we onder meer gekeken naar reeds bestaande materialen die we in het nieuwe project konden hergebruiken", zegt Tina Lind en ze vervolgt:
— Concreet hebben we veel rode gerecyclede stenen van een oud monument kunnen hergebruiken voor de binnenmuren van het gebouw. Ook 3.800 gerecyclede bakstenen afkomstig van een oude tandartsenpraktijk in de Virringschool vonden hun weg naar het nieuwe pand. Daarnaast hebben we een inventarisstrategie ontwikkeld, waarbij we de inventaris van de oude instelling hebben hergebruikt en gerenoveerd, zodat alles wat herbruikbaar was, ook hergebruikt is.
Op verzoek van de aannemer zijn er witgeverfde akoestische panelen op basis van FUTURECEM™ van Troldtekt in het plafond geïnstalleerd. FUTURECEM is een cementtype met een aandeel gecalcineerde klei en kalkvuller, dat een lagere CO2-voetafdruk geeft dan traditioneel cement en daarom past in de filosofie van het ontwerpbureau voor dit project.
— De aannemer wilde een licht huis creëren en tegelijkertijd Troldtekt gebruiken om een goede akoestiek te creëren. De oplossing zijn de witgeverfde Troldtekt-panelen op de plafonds die zowel licht binnenlaten als een rustig contrast creëren met de rode bakstenen", vertelt Tina Lind.
De geverfde akoestische panelen van Troldtekt op basis van FUTURECEM hebben een CO2-voetafdruk die gedurende de hele levenscyclus van het product 34 procent lager is dan die van geverfde Troldtekt-panelen op basis van traditioneel wit cement.
Duurzaamheid op meerdere niveaus
Bij Sweco zijn ze tevreden over de huidige situatie van kinderdagverblijf Bison. De uiteindelijke LCA-berekening kwam uit op 8,79 kg/CO2/m2/jaar, en hoewel dat nu misschien niet laag klinkt, moet niet vergeten worden dat kinderdagverblijf Bison in 2022 werd ontworpen, toen de eerste LCA-eisen nog niet van kracht waren.
— Vanaf het begin was het een proefproject en we gingen ermee aan de slag zonder te weten hoe ver we zouden komen met de CO2-voetafdruk. We hebben de kans gehad om materialen, methoden en vormen te testen en ik vind dat we een stukje bouwkunst hebben geleverd: iets wat mooi, maar ook mogelijk is. En daar mogen we best trots op zijn.
De lessen die uit dit project zijn getrokken, zal Sweco in de toekomst zeker toepassen. Volgens Tina Lind gaat het namelijk maar één kant op als we het hebben over de CO2-voetafdruk van gebouwen.
— Mijn ervaring is dat we een aantal ambitieuze politici hebben die echt iets willen op dit gebied en het serieus nemen. Dat stelt eisen aan ons en we moeten ons snel aanpassen, maar het is heel fijn om te zien dat het zo hard gaat met het implementeren van de maatregelen, want dat is nodig.
Tegelijkertijd stelt ze de vraag hoe wij duurzaamheid in de bouw definiëren:
— Op dit moment praten we veel over materialen met een lage impact op het klimaat en als we dat in CO2 berekenen, zoals we dat bij kinderdagverblijf Bison hebben gedaan, dan moeten we een aantal natuurlijke keuzes maken. Omgekeerd zullen veel van de gebouwen die we nu bouwen misschien niet zo lang meegaan als de gebouwen die we 100 jaar geleden neerzetten. Een holistisch perspectief met oog voor zowel de kortetermijn- als de langetermijn-ecologische voetafdruk is belangrijk, besluit ze.
Voorlopig en hopelijk nog vele jaren is kinderdagverblijf Bison stevig verankerd in het mooie natuurgebied van Himmelbjerget.
Tina Lind, architect en creatief directeur voor onderwijs en vrije tijd bij Sweco Architects
